Van wandelend hoofd naar voelend lichaam

We leven vaak in ons hoofd, denkend dat controle en analyse ons beschermen tegen pijn. Maar echte heling begint pas als we durven voelen wat we jarenlang hebben weggedrukt. Deze blog neemt je mee van denken naar doorvoelen — terug naar de plek waar je emoties je iets wezenlijks willen vertellen. Want pas als je lichaam weer mee mag doen, kom je écht thuis bij jezelf. 

Emoties en gevoelens wat zijn dit nu?
Primaire emoties ontstaan vaak direct naar aanleiding van een gebeurtenis. Denk aan gevoelens zoals pijn, schrik, angst, verdriet, eenzaamheid of je alleen voelen. Je kunt deze emoties helen door ze toe te laten en echt aan te kijken. Simpelweg door ze toestemming te geven er te zijn — door te erkennen dat ze oké zijn, dat ze gezien worden. Een manier om dit te doen is door ze te lokaliseren in je lichaam. Breng je aandacht naar die plek, en adem ernaartoe. Geef de emotie de ruimte om er te zijn. Wanneer je dit vervolgens vaker oefent, zul je merken dat de emoties lichter aanvoelen en beter hanteerbaar worden. Dit proces kost echter tijd. En zo simpel blijkt het in de praktijk niet te gaan en te zijn! Hoe komt dit nu?

Niet meer voelen
Een manier die we onszelf vaak aanleren, is om niets meer te voelen. We drukken onze emoties weg, duwen ze naar beneden, alsof ze er niet mogen zijn. Zo veranderen we langzaam in een wandelend hoofd — afgesneden van ons lichaam. We denken dat als we er maar niet aan denken, de pijn vanzelf minder wordt. Maar niets is minder waar. Niet voelen lost niets op. Het creëert juist extra lagen van spanning, verwarring en secundaire emoties zoals schaamte, schuld of vervreemding van jezelf. 

Een wandelend hoofd is alsof je een putdeksel plaatst tussen je hoofd en je lichaam. Alsof je de verbinding afsluit. 

Primaire emoties bevinden zich ergens tussen de keel en de liezen — dat hele gebied waar je écht kunt voelen. Gooi je daar de deur dicht, dan draai je als het ware de volumeknop van je gevoel naar beneden. Je hoort de emoties misschien nog wel ergens zacht op de achtergrond. Een soort ruis. Maar je voelt ze niet meer bewust. En wat belangrijk is: dit dempen gebeurt niet alleen bij de pijnlijke emoties. Je zet het volume omlaag voor álle gevoelens — ook voor de mooie, fijne, warme emoties. Zo kan het zijn dat blijdschap, liefde, verbinding en opwinding ook niet meer echt binnenkomen. 

Om die dan tóch nog te kunnen voelen, heb je vaak externe prikkels nodig. Iets dat je lichaam forceert om te reageren: adrenaline, alcohol, een spannende gebeurtenis, of zelfs drugs. Zo kun je die gevoelens tijdelijk opwekken, maar op de lange termijn ontstaat juist hierdoor vaak verslaving. Je hebt dan iets van buiten nodig om te voelen wat van binnen is afgesneden. 

Als je met iemand spreekt die een wandelend hoofd is geworden, en je vraagt: "Wat voel je?", dan krijg je meestal een lang, gedetailleerd verhaal. Veel woorden, veel inhoud, veel analyse — maar weinig of geen werkelijk gevoel. Het hoofd vertelt het verhaal, maar het lichaam zwijgt. 

Secundaire emoties dekken primaire emoties af.
Dat komt omdat die primaire emoties vaak te heftig of te kwetsbaar zijn om direct te voelen. Het lichaam en brein kiezen dan onbewust voor een ‘veiliger’ alternatief. Secundaire emoties bevinden zich in een breed spectrum: boosheid, frustratie, irritatie, woede, klagen, slachtofferschap, depressie... Soms zelfs een complete dramashow. Maar onder al die secundaire lagen zit iets veel echter: een primaire emotie die pijnlijk is om aan te raken. Bijvoorbeeld het gevoel van afwijzing, eenzaamheid, verdriet of kwetsbaarheid. Die rauwe, directe gevoelens zijn moeilijker te verdragen, en dus bedekken we ze. Het voelt vaak makkelijker om boos of geïrriteerd te zijn dan om te voelen dat je je afgewezen of niet gezien voelt.

Secundaire emoties duren langer.
Ze kunnen je uren, dagen of zelfs jaren bezighouden. Ze blijven zich herhalen in je hoofd en in je gedrag. Maar ze maken je niet schoon van binnen. Ze zetten zich juist vast. Secundaire emoties zijn zo een beschermingsmechanisme. Het is geen onwil, maar pure onmacht. Ze ontstaan simpelweg omdat we er geen bewustzijn op hebben — omdat we niet geleerd hebben hoe we de échte emotie kunnen toelaten. 

Weet dit: jij mag voelen wat jij voelt.
Maar dat betekent niet dat je je emoties moet gebruiken om anderen te beschuldigen of kleineren. Dat is geen voelen — dat is projectie. Het verschil tussen primaire en secundaire emoties is vaak heel duidelijk te herkennen bij anderen, maar veel lastiger bij jezelf. 

Een goede aanwijzing is dit:
Als er veel drama is in een gesprek, als je het gevoel hebt dat je wordt leeggezogen of uitgeput raakt, dan is er meestal sprake van secundaire emotie. Je loopt leeg, en je merkt dat de ander vooral in een verhaal zit — veel woorden, weinig echte verbinding. Vaak vermijden ze oogcontact. Bij mensen die in een primaire emotie zitten, gebeurt het tegenovergestelde. Je loopt er níét op leeg. Ze raken je, zonder te zuigen. Ze kijken je aan. Ze zijn aanwezig. En vaak voel je dan ook zelf iets in je lichaam bewegen — empathie, verbinding, misschien zelfs ontroering. 

Emoties — zowel primair als secundair — lopen vaak door elkaar heen. Ze zetten iets in beweging. Ze raken je. Ze willen gevoeld worden. 

Dan zijn er nog de gevoelens.
Gevoelens zijn subtieler, stiller. Ze schreeuwen niet zoals emoties dat soms kunnen doen. Ze dragen informatie met zich mee — zachte signalen vanuit je binnenwereld. Gevoelens zijn vaak meer verbonden met je intuïtie, je innerlijk weten. 

Tegelijkertijd is ook je ratio waardevol. Het helpt je te analyseren, te begrijpen, keuzes te maken. Je hebt je denkvermogen nodig. Maar er is een dunne lijn: ga je te veel denken, dan ontstaat piekeren — en dat is de verkeerde kant op denken. 

Piekeren vervormt je waarneming.
Want hoe betrouwbaar is je interpretatie, als je door trauma geen toegang hebt tot je primaire emoties? Dan nemen secundaire emoties het stuur over. Je overlevingsmechanismen worden actief. Niet omdat je zwak bent, maar omdat je systeem denkt dat het nodig is om te overleven. 

Maar als je echt wilt verwerken, zul je terug moeten naar de primaire emotie. Naar de oorspronkelijke wond. En dat moet op een manier die veilig is voor jou. Want vaak is pijn gekoppeld aan een situatie waarin je je ooit onveilig hebt gevoeld. Je systeem onthoudt dat. 

Daardoor wordt het heden snel verward met het verleden. Er gebeurt iets in het nu — een opmerking, een blik, een afwijzing — en het lijkt klein. Maar je lichaam reageert groot. Opeens zit je weer midden in de oude pijn. Niet omdat het nú zo heftig is, maar omdat het iets raakt van toen. Alsof je opnieuw in de kindpijn wordt gegooid. De beelden, de emoties, de spanning — alles komt direct terug. 

En toch: het is er nu niet meer. Je bent nu volwassen. Je leeft. Je bent hier.

En met het lichaam van nu, kun je iets nieuws doen:
Je kunt de ervaring herprogrammeren. Door tegen je lichaam te zeggen: 
"Het is nu veilig."
“Ik mag voelen.”
“Ik ben niet meer alleen.” 
Je mag toelaten wat er was, zonder erin te verdwijnen.
Je kunt je zenuwstelsel kalmeren. Je kunt jezelf troosten.

En als je op een veilige manier weer durft te voelen, was je langzaam de primaire emoties schoon. Geen drama. Geen verzet. Geen afleiding.

Maar waarheid. Stilte. En heling.  
En weet: deze gevoelens horen bij jou. Via de pijn kun jij namelijk helen. 

Heb je na het lezen van dit blog vragen of wil jij jouw emoties onder ogen komen? Maak dan gerust een kennismakingsafspraak. In een veilige omgeving begeleid ik je graag in jouw innerlijke wereld.